عوارض داروهای مسهل و بهترین جایگزین های طبیعی برای آنها

بسیاری از مبتلایان به یبوست برای رفع این مشکل دست به دامن داروهای مسهل مثل سنا و مشتقات دارویی آن می‌‌شوند درحالیکه مداومت در مصرف این داروها منجر به بروز عوارض ناشی از آنها و نیز وابستگی به مصرف دارو برای دفع می‌شود.

یکی از شکایت‌های شایع بیماران در سنین مختلف، سختی دفع و مشکلات ناشی از آن است. متاسفانه بسیاری از بیماران نیز برای رفع این مساله دست به دامن داروهای مسهل مثل سنا و مشتقات دارویی آن (قرص سی لاکس) می‌‌شوند درحالیکه مداومت در مصرف این داروها منجر به بروز عوارض ناشی از آنها و نیز وابستگی به مصرف دارو برای دفع می‌شود.

به گزارش «بهپو»، باید بدانید مصرف مسهل‌ها برای رفع یبوست و راحتی در دفع، از نگاه پزشکی ایرانی به شدت نهی شده چرا که این کار باعث دفع ترشحات ضروری بدن، تغییر قهقرایی در ترکیب سیالات مختلف در تمام بدن، کاهش طول عمر و افزایش استعداد ابتلا به بیماری‌های سخت می‌شود.

بیشتر بخوانید: گرفتاری های یبوست و چاره جویی برای آن

از منظر پزشکی ایرانی، بعضی از اسباب بروز یبوست و دفع سخت مدفوع عبارتند از:

● مصرف زیاد غذاهایی با مزاج خشک مثل ذرت، ارزن، بلوط، سماق و خوراکی‌های ترش و تند یا ظاهرا خشک مثل گوشت‌های نمک‌سود و خشک که نمونه امروزی آن سوسیس و کالباس است و همچنین نان خشک و غذاهای کبابی و سرخ‌کردنی

● عدم دفع در زمان مناسب و پس زدن رفلکس‌های دفعی؛ بسیاری از افراد عادت دارند در زمان کار یا در مهمانی و سفر به دلایل مختلف از دفع به موقع مدفوع خودداری کنند و این مساله از دلایل شایع بروز یبوست است.

● ضعف عضلات شکم (یکی از دلایل آن در طب سنتی‌ ایران، افراط در آمیزش جنسی است.)

● مصرف داروها و خوراکی‌های کاهنده حرکات روده مثل برنج و بسیاری از داروهای کاهنده فشارخون و آنتی‌هیستامین‌ها (بدیهی است این به معنای مضر بودن برنج یا دلیلی برای قطع خودسرانه مصرف داروهای مزبور نیست.)

● عدم ترشح مناسب صفرا داخل روده که معمولا ایجاد یبوست‌های دردناک می‌کند.

● از دست دادن بیش از حد مایعات به دلایلی مثل تعریق زیاد

● ابتلا به سوءمزاج گرم یا خشک کبد یا معده؛ تشخیص این موارد توسط متخصص طب سنتی‌ انجام می‌گیرد.

● انسداد مسیر دفع به دلیل وجود عواملی که مسیر را ببندد، مثل کرم‌های بزرگ روده یا تومورها

اگر از یبوست رنج می‌برید، به‌خصوص اگر به تازگی به آن دچار شده‌اید، حتما به پزشک متخصص مراجعه کنید تا ابتدا بررسی‌های تشخیصی لازم انجام بگیرد. بسیاری از بیماران مبتلا به یبوست نیاز به تعدیل مزاج دارند که برای این کار مراجعه به پزشک متخصص ضروری است.

بیشتر بخوانید: نسخه طب سنتی برای پیشگیری و درمان یبوست

غذاهای مناسب برای رفع یبوست

در صورت اطمینان از نبود مشکلات اساسی یا خطرآفرین، موارد زیر می‌تواند به رفع یبوست کمک کند:

● انجیر خشک خیسانده در آب یا آب همراه عسل پیش از غذا

● استفاده از روغن بادام شیرین یا روغن زیتون در سوپ یا آش ساده

● خوردن سیب یا انار شیرین با فاصله مناسب بعد از غذا

● در حالت ناشتا، یک قاشق سوپ‌خوری خاکشیر و یک تکه نبات در یک لیوان آب داغ بیندازید، روی لیوان را بپوشانید و پس از چند دقیقه بنوشید.

● مصرف نعناع یا ریحان همراه غذا

● مصرف انجیر و گردو به عنوان تنقلات طی روز

● مصرف ناشتای تعدادی مویز بدون هسته یا کشمش

● پرهیز از خوردن غذا بدون اشتهای واقعی

● خودداری از پس زدن رفلکس‌های دفعی

● ماساژ دور ناف در جهت عقربه‌های ساعت با روغن بادام شیرین

● خوردن به موقع صبحانه

● خواب و ورزش مناسب

برای رفع یبوست بهتر است ابتدا اصول 6گانه سلامت، به‌خصوص اصول تغذیه را اصلاح و رعایت کنید. سعی کنید از ملین‌ها به صورت مداوم استفاده نکنید و هرچند گاه یک نوع را برگزینید تا از کاهش تاثیر آنها و بروز عوارض درامان باشید.

برای رفع یبوست مویز بخورید

یبوست هم خود یک بیماری است و هم موجب بسیاری از بیماری‌ها می‌شود. در شرایط طبیعی به ازای هر وعده غذا خوردن یک نوبت اجابت مزاج انجام می‌گیرد ولی حداقل قابل‌قبول، یک نوبت اجابت مزاج کامل و راحت در روز است.

این خشکبار می‌تواند به عنوان اعتدال‌دهنده در مواقعی که اخلاط بدن مانند سودا و بلغم غلیظ شده، استفاده شود. مویز قابلیت روان‌‌‌کنندگی شکم را نیز دارد و تحت عنوان تخصصی ملین طبع از آن یاد می‌‎شود و به عنوان یکی از رفع‌کننده‌های یبوست قابل‌استفاده است.

مویز علاوه بر آن، مقوی کبد و محرک نیروی جنسی اشخاص سردمزاج است و اگر دانه مویز را خارج کرده و به جای آن دانه فلفل جا داده و مصرف شود، برای رفع سردی کلیه که یکی از سوء مزاج‏‌های این عضو بدن است، همچنین سنگ مثانه و قطره‌‏قطره ادرار کردن، بسیار مفید است.

بهترین نوع مویز، نوع پرگوشت کم‌دانه یا بی‏دانه است و در مقابل کم‌خاصیت‌‏‌ترین آن، نوع خشک و کم‌‏‌‌گوشت آن است.

اگر مویز را با انیسون که یک دانه گیاهی گرم مزاج و مفید برای گرم کردن بدن به‌ویژه مفاصل است، پخته و مخلوط کنیم و آن را با روغن بادام بخوریم، برای رفع سرفه سرد و بلغمی موثر خواهد بود.

بیشتر بخوانید: فواصل مدفوع کردن؛ طبیعی یا غیر طبیعی؟

درمان نشدن یبوست؛ عامل ابتلا به گودی کمر

عضله‌ای از مهره‌های کمر به سمت استخوان ران کشیده شده و تقریبا در همسایگی روده‌ها قرار دارد.

در افراد مبتلا به یبوست به علت تجمع مدفوع در روده، باکتری‌ها رشد و تکثیر می‌شوند و سمومی از خود ترشح می‌کنند که باعث التهاب و درنتیجه گرفتگی این عضله می‌‌شود، درنتیجه عضله منقبض و کوتاه می‌‌شود که کشیده شدن و گرفتگی این عضله به مرور زمان باعث گودی کمر خواهد شد.

از نظر طب ایرانی، یبوست و عدم تخلیه کامل فضولات روده‌ای مسبب بیماری‌های بسیاری است که می‌توان به امراض روانی و فکری، مشکل مفاصل و اسکلت بدن حتی تغیر شکل زانوها و... اشاره کرد.

افرادی که دچار بیماری‌های مختلف هستند تا یبوست آنها درمان نشود، تجویز هیچ دارویی برای درمان آنها موثر نیست.

نزله، مشکلات معده و یبوست از علل اصلی بیشتر بیماری‌‌هاست. به همین دلیل تا این مشکلات رفع نشود، سینوزیت، سردرد، نازایی، کمردرد، حساسیت، روماتیسم، اگزما، افسردگی و... بهبود نخواهد یافت.

یبوست در کودکان

بیشتر اوقات هنگامی که والدین درباره یبوست کودکشان شرح حال می‌دهند، معلوم می‌شود آنها ذهنیت درستی از یبوست ندارند و همین که فرزند دلبند یک تا دو روز یک بار دفع داشته باشد، از نظر آنها طبیعی است.

اجابت مزاج طبیعی باید حداقل روزی یکبار، با قوام کاملا نرم، دفع کاملا راحت و بدون احساس باقی ماندن بخشی از مدفوع باشد.

کودکان مبتلا به یبوست حتما باید تحت درمان قرار‌گیرند و درمان نشدن به موقع پیامدهای ناخوشایندی در بلندمدت خواهد داشت.

بیشتر بخوانید: فواصل مدفوع کردن؛ طبیعی یا غیر طبیعی؟

تاخیر در دفع ادرار و مدفوع و اخلال در کارکرد طبیعی مثانه

ماندن مدفوع در ‌روده پس از احساس دفع باعث بازجذب آب مدفوع و سموم آن می‌‌شود که علاوه بر سمیت برای بدن، مدفوع خشک‌تر و دفع آن سخت‌تر می‌شود. پس از مدتی حساسیت روده بزرگ به حضور مدفوع کم می‌شود و به ‌موقع باعث هشدار به دفع مدفوع نمی‌‌شود که این هم به خشکی مدفوع منجر می‌‌شود بنابراین در زمان احساس به دفع باید مدفوع تخلیه شود.

تاخیر در دفع ادرار سبب تغییر شکل آناتومیک و کارکرد طبیعی مثانه می‌شود و متعاقبا قدرت تخلیه این عضو دچار مشکل می‌شود. همچنین با فشار آوردن روی اعضای مجاور مثل رحم و روده، عملکرد آنها را نیز تحت تاثیر قرار می‌‌دهد.

هنگام احساس دفع ادرار یا مدفوع در اولین فرصت در هر جایی که هستید، بدون بهانه‌گیری‌های مرسوم (تمیزی، تهویه و...) عمل دفع را انجام دهید تا دچار عواقب و عوارض سوء آن نشوید.

علاوه بر این، خواب نیز بر گوارش تاثیرگذار است. صبح زود هنگام فعالیت دستگاه گوارش و روده‌ است که باید مدفوع دفع شود. خواب صبحگاهی مانع دفع مدفوع در وقت خود شده و منجر به تجمع سموم در بدن و تشدید یبوست می‌شود.

خوابیدن در شب قبل از دفع مدفوع نیز به دلیل ماندن طولانی‌مدت مدفوع در روده‌ها باعث می‌شود سموم آن بازجذب شود و به کبد و سایر اعضا آسیب برساند.

آلو

نام مشهور «آلو» در متون مفرده‌شناسی «اجاص» است و نام علمی آن Prunus domestica است. طبیعت آلو سرد و تر دانسته شده ولی آلوی سیاه کاملا رسیده و شیرین از آلوی زرد می‌خوش سردی کمتری دارد.

آلو غذاییت اندکی دارد و از آن خلط خون کمی می‌شود. آلوی شیرین ملین خوبی است و به‌ویژه برای یبوست ناشی از گرمی و خشکی مفرط روده بسیار سودمند است. در این نوع یبوست، مدفوع خشک و تکه‌تکه است تا جایی که هنگام دفع ممکن است روده را بخراشد و همراه با آن گاز دفع نمی‌شود یا بسیار کم است.

آلوی ترش، قی یا تهوع ناشی از برگشت صفرا به معده را کم می‌کند. در چنین وضعی، تلخی دهان و عطش نیز وجود دارد. البته اگر تهوع و ریفلاکس صفرا به علت توده‌هایی در مسیر عبور صفرا (سرطان لوزالمعده) رخ دهد، موضوع کاملا متفاوت خواهد بود و آلو در این وضع کارساز نیست. آلوی ترش در دفع صفرای رقیق و رفع خارش ناشی از آن نیز مفید است. همچنین تسکین‌دهنده حرارت زائد قلب است.

مضرات آلو در طب سنتی

● زیاده‌روی در مصرف آلو به‌خصوص در ترمزاجان برای مغز زیان‌آور دانسته شده است.

● آلو به‌خصوص آلوی ترش برای معده مضر و مصلح آن «گلقند» است.

● مصلح ضرر آلو در معده سردمزاجان، ماءالعسل است.

منع و احتیاط مصرف

با توجه به اینکه آلو به‌ویژه آلوی خشک حاوی اگزالات است، مصرف زیاد آن در مبتلایان به سنگ کلیه و کیسه صفرا مجاز نیست.

باورهای اشتباه را کنار بگذاریم!

در افراد با یبوست ناشی از سردی و رطوبت روده، با مصرف زیاد آب، آلو و سالادها یبوست تشدید می‌شود.

بسیاری از افراد تنها راه مبارزه با یبوست را در مصرف زیاد آب، میوه‌های آبدار، آلو، خیار، سالادها و خوارکی‌هایی از این نوع می‌دانند. این در حالی است که یکی از دلایل اصلی تنبلی و عدم فعالیت روده‌ها، غلبه سردی بر آنهاست.

بیشتر مواد خوراکی فوق، طبع سرد و تر دارند، در نتیجه با وجود اینکه در همان زمان مصرف ممکن است به علت ایجاد لغزندگی باعث بهبود علائم به صورت موقت شوند، درنهایت به علت عدم رفع سبب تشدید یبوست ‌شده و فرد به مصرف دائمی آنها وابسته می‌شوند و ممکن است دچار مشکلات دیگری هم شوند.

به گزارش «بهپو» و به نقل از «هفته نامه سلامت»، استفاده دائمی و بدون نظر متخصص از داروهای حاوی مسهلاتی مانند سنا و صبر زرد نیز می‌تواند مشکل‌ساز باشد و ممکن است سبب ایجاد بیماری‌های جدید شود./